1. Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte.
Sformowana w obozie biełoomuckim pod Sielcami na podstawie rozkazu dowódcy 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR nr 1 z dnia 19. sierpnia 1943 roku, według etatów 010/270-010/277-010/375 z pewnymi zmianami, jako związek taktyczny 1. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Od marca 1944 roku wchodziła w skład 1. Armii WP. We wrześniu 1944 roku na postawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 19, została przeformowana według etatów 010/500-010/506. 24. lutego 1945 roku otrzymała miano „Warszawskiej”. 14. września 1945 roku została przeformowana na etat pokojowy nr 248/org.
Skład w okresie sierpień 1943 roku - styczeń 1944 roku:
dowództwo (według etatu 010/270) (posiadające etatowo m. in. 1 czołgi T-34/76 model 1943 d-cy brygady, jednak w tym czasie nie występował);
sztab,
kompania sztabowa (według etatu 010/275) w składzie:
dowództwo
pluton łączności,
pluton rozpoznania,
pluton saperów,
pluton regulacji ruchu,
pluton zaopatrzenia;
1. Pułk Czołgów (według etatu 010/414) w składzie:
dowództwo (posiadające m. in. 2 czołgi T-34/76 model 1943),
sztab,
kwatermistrzostwo,
sekcja polityczno-wychowawcza,
sekcja techniczna,
kompania dowodzenia składająca się z:
plutonu łączności (posiadający m. in. sekcję z 3-ma samochodami pancernymi BA-64),
plutonu regulacji ruchu,
plutonu zaopatrzenia;
1. kompania czołgów średnich składająca się z:
czołgu dowódcy kompanii (T-34/76 model 1943),
1. plutonu czołgów liczącego
3 czołgi średnie T-34/76 model 1943;
2. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton
3. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton
2. kompania czołgów średnich o strukturze jak 1. kompania;
3. kompania czołgów średnich o strukturze jak 1. kompania;
4. kompania czołgów lekkich składająca się z:
czołgu dowódcy kompanii (T-70 model 1943),
1. plutonu czołgów liczącego
3 czołgi lekkie T-70 model 1943;
2. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton
kompania fizylierów składająca się z:
1. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
2. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
3. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
kompania rusznic przeciwpancernych składająca się z:
1. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) posiadającego
4 rusznice przeciwpancerne;
2. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
3. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
pluton sanitarny,
drużyna gospodarcza,
punkt pomocy technicznej;
etatowy stan pułku: 112 oficerów, 241 podoficerów i 219 szeregowych;
posiadał na wyposażeniu: 32 czołgów T-34/76 model 1943, 7 czołgów T-70 model 1943, 3 samochody pancerne BA-64, 4 motocykle, 74 samochodów różnych typów, 145 pistoletów maszynowych, 2 ręczne karabiny maszynowe, 18 rusznic przeciwpancernych i 2 radiostacje;
2. Pułk Czołgów (według etatu 010/414)
dowództwo (posiadające m. in. 2 czołgi T-34/76 model 1943 zmodernizowany),
sztab,
kwatermistrzostwo,
sekcja polityczno-wychowawcza,
sekcja techniczna,
kompania dowodzenia składająca się z:
plutonu łączności (posiadający m. in. sekcję z 2-ma samochodami pancernymi BA-64),
plutonu regulacji ruchu,
plutonu zaopatrzenia;
1. kompania czołgów średnich każda składająca się z:
czołgu dowódcy kompanii (T-34/76 model 1943 zmodernizowany),
1. plutonu czołgów liczącego
3 czołgi średnie T-34/76 model 1943 zmodernizowany;
2. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton
3. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton
2. kompania czołgów średnich o strukturze jak 1. kompania,
3. kompania czołgów średnich o strukturze jak 1. kompania,
4. kompania czołgów lekkich składająca się z:
czołgu dowódcy kompanii (T-70 model 1943),
1. plutonu czołgów liczącego
3 czołgi lekkie T-70 model 1943;
2. plutonu czołgów liczącego
4 czołgi lekkie T-70 model 1943;
kompania fizylierów składająca się z:
1. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
2. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
3. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
kompania rusznic przeciwpancernych składająca się z:
1. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) posiadającego
6 rusznic przeciwpancernych;
2. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
3. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
pluton sanitarny,
drużyna gospodarcza,
punkt pomocy technicznej ;
batalion piechoty zmotoryzowanej (według etatu 010/273)
dowództwo,
kompania dowodzenia składająca się z:
plutonu łączności,
plutonu saperów,
plutonu zaopatrzenia;
1. kompania piechoty zmotoryzowanej składająca się z:
1. plutonu piechoty (zmotoryzowanej),
2. plutonu piechoty (zmotoryzowanej),
3. plutonu piechoty (zmotoryzowanej),
plutonu ckm (zmotoryzowanego) posiadającego
2 ckm-y Maxim obr.1910;
2. kompania piechoty zmotoryzowanej o strukturze jak 1. kompania;
kompanii desantu czołgowego składająca się z:
1. plutonu desantu czołgowego,
2. plutonu desantu czołgowego,
3. plutonu desantu czołgowego;
kompania ciężkich karabinów maszynowych składająca się z:
1. plutonu ckm-ów (zmotoryzowanych) posiadającego
4 ckm-y Maxim obr. 1910;
2. plutonu ckm-ów (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
3. plutonu ckm-ów (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
kompania rusznic przeciwpancernych składająca się z:
1. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) posiadającego
6 rusznic przeciwpancernych;
2. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
3. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
kompania moździerzy składająca się z:
1. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) posiadającego
3 moździerze batalionowe kal. 82mm;
2. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) o składzie jak 1. pluton
kompania przeciwpancerna składająca się z:
1. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) posiadającego
2 armaty przeciwpancerne kal. 45mm obr. 1942;
2. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) o składzie jak 1. pluton
pluton sanitarny,
drużyna gospodarcza.
Skład w okresie styczeń - 4.marca 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie, czołg d-cy (T-34/76 model 1943 zmodernizowany) został
dostarczony w I. kw. 1944 roku
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów (według etatu 010/414) w składzie:
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kwatermistrzostwo- jak w poprzednim okresie,
sekcja polityczno-wychowawcza - jak w poprzednim okresie,
sekcja techniczna - jak w poprzednim okresie;
kompania dowodzenia - jak w poprzednim okresie,
1. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
2. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie (w I. kwartale 1944 roku otrzymała 2
czołgi T-34/76 model 1943 zmodernizowany jako uzupełnienie strat z pod Lenino),
3. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie (w I. kwartale 1944 roku otrzymała 5
czołgów T-34/76 model 1943 zmodernizowany jako uzupełnienie strat z pod Lenino),
4. kompania czołgów lekkich - jak w poprzednim okresie,
kompania fizylierów - jak w poprzednim okresie,
kompania rusznic przeciwpancernych - jak w poprzednim okresie,
pluton sanitarny - jak w poprzednim okresie,
drużyna gospodarcza - jak w poprzednim okresie,
punkt pomocy technicznej - jak w poprzednim okresie;
2. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie.
Skład w okresie 4.-14. marca 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów (według etatu 010/414) w składzie:
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kwatermistrzostwo - jak w poprzednim okresie,
sekcja polityczno-wychowawcza - jak w poprzednim okresie,
sekcja techniczna - jak w poprzednim okresie;
kompania dowodzenia w składzie:
pluton rozpoznawczy liczący
3 czołgi T-34/76 model 1943 zmodernizowany
pluton łączności - jak w poprzednim okresie,
pluton regulacji ruchu - jak w poprzednim okresie,
pluton zaopatrzenia - jak w poprzednim okresie;
1. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
2. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
3. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
4. kompania czołgów lekkich - jak w poprzednim okresie,
kompania fizylierów - jak w poprzednim okresie,
kompania rusznic przeciwpancernych - jak w poprzednim okresie,
pluton sanitarny - jak w poprzednim okresie,
drużyna gospodarcza - jak w poprzednim okresie,
punkt pomocy technicznej - jak w poprzednim okresie;
2. Pułk Czołgów (według etatu 010/414)
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kwatermistrzostwo - jak w poprzednim okresie,
sekcja polityczno-wychowawcza - jak w poprzednim okresie,
sekcja techniczna - jak w poprzednim okresie;
kompania dowodzenia w składzie:
pluton rozpoznawczy liczący
3 czołgi T-34/76 model 1943 zmodernizowany
pluton łączności - jak w poprzednim okresie,
pluton regulacji ruchu - jak w poprzednim okresie,
pluton zaopatrzenia - jak w poprzednim okresie;
1. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
2. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
3. kompania czołgów średnich - jak w poprzednim okresie,
4. kompania czołgów lekkich - jak w poprzednim okresie,
kompania fizylierów - jak w poprzednim okresie,
kompania rusznic przeciwpancernych - jak w poprzednim okresie,
pluton sanitarny - jak w poprzednim okresie,
drużyna gospodarcza - jak w poprzednim okresie,
punkt pomocy technicznej - jak w poprzednim okresie;
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie.
kompania przeciwlotniczych wkm-ów (według etatu 010/451) w składzie:
1 pluton wkm-ów liczący
3 wkm-y DSzK obr. 1938 zainstalowane na samochodach Chevrolet G-7107
2. pluton wkm-ów o strukturze jak 1. pluton,
3. pluton wkm-ów o strukturze jak 1. pluton.
Skład w okresie 15. marca - 18. kwietnia 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
2. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
dywizjon artylerii samobieżnej w składzie:
1. bateria dział samobieżnych składająca się z:
1. plutonu ogniowego posiadającego
2 działa samobieżne SU-85,
2. plutonu ogniowego o składzie jak 1. pluton
2. bateria dział samobieżnych o strukturze jak 1. bateria,
3. bateria dział samobieżnych o strukturze jak 1. bateria;
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie,
kompania przeciwlotniczych wkm-ów - jak w poprzednim okresie.
Skład w okresie 18. kwietnia - 7. lipca 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
2. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
13. Pułk Artylerii Samobieżnej (według etatu 010/462) w składzie:
dowództwo (posiadające m. in. jedno działo samobieżne SU-85),
sztab,
pluton dowodzenia,
1. bateria dział samobieżnych składająca się z:
działa samobieżnego d-cy baterii (SU-85),
1. plutonu ogniowego posiadającego
2 działa samobieżne SU-85;
2. plutonu ogniowego o składzie jak 1. pluton
2. baterii dział samobieżnych o strukturze jak 1. bateria,
3. baterii dział samobieżnych o strukturze jak 1. bateria,
4. baterii dział samobieżnych o strukturze jak 1. bateria,
kompania fizylierów składająca się z:
1. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych) ,
2. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
pluton saperów,
pluton transportowy,
pluton zaopatrzenia,
pluton remontowy,
pluton sanitarny,
drużyna gospodarcza;
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie,
kompania przeciwlotniczych wkm-ów - jak w poprzednim okresie.
Skład w okresie 7. lipca - 12. sierpnia 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
2. Pułk Czołgów - jak w poprzednim okresie,
13. Pułk Artylerii Samobieżnej - jak w poprzednim okresie,
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie,
kompania przeciwlotniczych wkm-ów - jak w poprzednim okresie.
kompania technicznego zaopatrzenia (według etatu 010/428) - brak danych odnośnie składu.
Skład w okresie 12. sierpnia - 7. września 1944 roku (tylko zmiany):
dowództwo - jak w poprzednim okresie,
sztab - jak w poprzednim okresie,
kompania sztabowa - jak w poprzednim okresie,
1. Pułk Czołgów (według etatu 010/414) w składzie:
faktyczny stan pułku (na dzień 15.VIII.1944): 515 żołnierzy;
posiadał na wyposażeniu: 35 czołgów T-34/76 model 1943 i model 1943 zmodernizowany, 7 czołgów T-70 model 1943, 3 samochody pancerne BA-64, 192 karabiny, 156 pistoletów maszynowych, 2 ręczne karabiny maszynowe, 12 rusznic przeciwpancernych;
2. Pułk Czołgów (według etatu 010/414)
faktyczny stan pułku (na dzień 15.VIII.1944): 585 żołnierzy;
posiadał na wyposażeniu: 35 czołgów T-34/76 model 1943 zmodernizowany, 8 czołgów T-70 model 1943, 2 samochody pancerne BA-64, 169 karabinów, 133 pistolety maszynowe, 2 ręczne karabiny maszynowe, 17 rusznic przeciwpancernych;
batalion piechoty zmotoryzowanej - jak w poprzednim okresie.
faktyczny stan batalionu (na dzień 15.VIII.1944): 733 żołnierzy;
posiadał na wyposażeniu: 266 karabinów, 248 pistoletów maszynowych, 35 ręcznych karabinów maszynowych, 15 ciężkich karabinów maszynowych, 18 rusznic przeciwpancernych, 6 moździerzy batalionowych kal. 82mm, 4 działa przeciwpancerne kal. 45mm;
kompania przeciwlotniczych wkm-ów - jak w poprzednim okresie,
kompania technicznego zaopatrzenia - jak w poprzednim okresie,
etatowy stan brygady: 340 oficerów, 799 podoficerów i 1049 szeregowych;
posiadała na wyposażeniu: 86 czołgów, 5 samochodów pancernych, 17 motocykli, 209 samochodów różnych typów i 3 ciągniki pancerne.
Skład w okresie 7. września 1944 roku - 14. września 1945 roku (według etatu 010/500-010/501):
dowództwo (posiadające m. in. 2 czołgi T-34/85 i pozaetatowy T-70),
sztab,
kompania dowodzenia (według etatu 010/501) w składzie:
pluton rozpoznania posiadający
3 samochody pancerne BA-64,
pluton ochrony sztabu,
pluton saperów,
pluton łączności,
pluton gospodarczy;
1. batalion czołgów (według etatu 010/500) w składzie:
dowództwo (posiadające m. in. 1 czołg T-34/85),
pluton dowodzenia,
1. kompania czołgów składająca się z:
czołgu dowódcy kompanii (T-34/85),
1. plutonu czołgów posiadający
3 czołgi średnie T-34/76 i T-34/85,
2. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton,
3. plutonu czołgów o składzie jak 1. pluton,
2. kompania czołgów o strukturze jak 1. kompania;
etatowy stan batalionu:175 ludzi;
posiadał na wyposażeniu: 21 czołgów T-34 (w wersjach: T-34/76 model 1943, T-34/76 model 1943 zmodernizowany oraz T-34/85 model 1944), 1 motocykl, 13 samochodów różnych typów, 3 samochody specjalne;
2. batalion czołgów - o strukturze jak 1. batalion,
3. batalion czołgów - o strukturze jak 1. batalion,
batalion fizylierów (według etatu 010/502) w składzie:
dowództwo,
1. kompania fizylierów składająca się z:
1. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych),
2. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych),
3. plutonu fizylierów (zmotoryzowanych);
2. kompania fizylierów - o strukturze jak 1. kompania,
kompanii desantu czołgowego składająca się z:
1. plutonu desantu czołgowego,
2. plutonu desantu czołgowego,
3. plutonu desantu czołgowego;
kompania moździerzy składająca się z:
1. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) posiadającego
3 moździerze batalionowe kal. 82mm;
2. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) o składzie jak 1. pluton
kompania rusznic przeciwpancernych składająca się z:
1. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) posiadającego
6 rusznic przeciwpancernych;
2. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
3. plutonu rusznic przeciwpancernych (zmotoryzowanych) o składzie jak 1. pluton;
kompania przeciwpancerna składająca się z:
1. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) posiadającego
2 armaty przeciwpancerne kal. 45mm obr. 1942;
2. plutonu ogniowego (zmotoryzowanego) o składzie jak 1. pluton;
kompania przeciwlotniczych wkm-ów - jak w poprzednim okresie,
kompania technicznego zaopatrzenia (według etatu 010/505) składała się z:
plutonu remontu maszyn bojowych i samochodów,
plutonu dowozu materiałów pędnych i smarów,
plutonu dowozu amunicji,
plutonu robót specjalnych;
pluton sanitarny (według etatu 010/506),
etatowy stan brygady: 253 oficerów, 502 podoficerów i 591 szeregowych;
posiadała na wyposażeniu: 65 czołgów T-34 (w wersjach: T-34/76 model 1943, T-34/76 model 1943 zmodernizowany oraz T-34/85 model 1944), 3 samochody pancerne BA-64, 13 motocykli, 166 samochodów różnych typów, 26 karabinów maszynowych, 9 wkm kal.12,7mm (DSzK obr. 1938), 18 rusznic przeciwpancernych, 6 moździerzy batalionowych kal. 82mm, 4 działa przeciwpancerne kal. 45mm i 14 radiostacji.
Faktyczny stan wozów bojowych w 1. Brygadzie Pancernej
19.VIII.43 | 13.X.43 | 15.III.44 | 18.IV.44 | VIII.44 | X.44 | 7.III.45 | 12.III.45 | IV.45 | VII.45 | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
T-70 | 15 | 15 | 15 | 15 | 15 | 1 | 1 | 1 | - | - |
T-34/76 | 66 | 59 | 72 | 72 | 54 | 50 | 6 | 6 | 4 | 13 |
T-34/85 | - | - | - | - | - | 15 | 4 | 29 | 9 | 16 |
M4(76/W) | - | - | - | - | - | - | - | - | ? | ? |
SU-85 | - | - | 12 | - | - | - | - | - | - | - |
BA-64 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 |
Dariusz Tustira
Tustira Dariusz - opracowanie własne
1. T-34-76, czołg średniGdańsk, Westerplatte. Lipiec 2006. Copyright Prajzner, Jerzy - zobacz w powiększeniu i komentuj w galerii (1) - |