Iranek-Osmecki Kazimierz Wincenty „Antoni”, „Heller”, „Jarecki”, „Makary”, „Pstrąg” (ur. 5 IX 1897 w Pstrągowej, pow. Rzeszów, zm. 22 V 1984 w Londynie; syn Jana i Antoniny z d. Gokiert) żołnierz Legionów Polskich, dyplomowany oficer - pułkownik - WP, oficer AK, „cichociemny”. Ukończył rzeszowską szkołę powszechną, a następnie uczył się - do 1914 r. - w II Gimnazjum w Rzeszowie; maturę zdał jako ekstern w 1916 r. Od 1913 r. należał do Związku Strzeleckiego. Od grudnia 1916 r. - za sprawą swego przyjaciela, Leopolda Lisa-Kuli - służył w Legionach Polskich (II batalion 1 pułku piechoty Legionów). Po kryzysie przysięgowym wcielony do armii austriackiej i skierowany na front włoski, skąd zdezerterował. W listopadzie 1917 r. zaangażował się do konspiracyjnej POW; został zastępcą dowódcy obwodu iłżeckiego POW. Od grudnia 1918 r. służył w szeregach Wojska Polskiego. 4 I 1919 r. został ranny w bitwie z Ukraińcami pod Machnowem. Po wyleczeniu ran otrzymał przydział do Grupy mjr Leopolda Lisa-Kuli. W marcu 1919 r. brał udział w walkach o Poryck i Torczyn. Od 15 IV 1919 r. skierowany do dowództwa I Brygady 1 DP Leg. 1 VII 1919 r. mianowany podporucznikiem. W marcu 1920 r. został referentem w Sekcji Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych. 1 V 1920 r. awansował do stopnia porucznika. Wziął udział w wyprawie kijowskiej i wojnie z bolszewikami w 1920 r. Od grudnia 1920 r. był oficerem w Dowództwie Żandarmerii Polowej. W maju 1921 r. został szefem operacyjnym w sztabie 19 Dywizji Piechoty. Po kursie w Szkole Podchorążych Piechoty dowodził - od 1922 r. - kompanią 77 pułku piechoty w Lidzie. Potem ponownie w sztabie 19 DP. 1 V 1926 r. awansowany do stopnia kapitana i przeniesiony (w lutym 1927 r.) do Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. W latach 1929-1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej; następnie został wykładowcą w tej szkole. 1 I 1933 r. awansował do stopnia majora dyplomowanego. W 1937 r. objął dowództwo batalionu 36 pp Legii Akademickiej.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. był - w stopniu ppłk dypl. - oficerem do zleceń Naczelnego Kwatermistrza. 17 IX 1939 r. przekroczył granicę polsko-rumuńską. Od października 1939 r. był w Bukareszcie zastępcą kierownika ekspozytury wywiadowczej Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza. 13 XII 1939 r. został zaprzysiężony do ZWZ. W maju 1940 r. przybył do Francji, gdzie został szefem Oddziału II Komendy Głównej ZWZ. Po ewakuacji do Wielkiej Brytanii objął kierownictwo referatu informacyjno-wywiadowczego Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza. 6 XI 1940 r. wyruszył z Londynu jako emisariusz Naczelnego Wodza; przez Afrykę, Bliski Wschód i Bałkany dotarł w grudniu 1940 r. do Warszawy. 15 kwietnia 1941 r. powrócił do Londynu jako emisariusz gen. Stefana Roweckiego. Od czerwca 1942 r. kierował Oddziałem IV Sztabu Naczelnego Wodza. W grudniu 1942 r. został zastępcą szefa Oddziału Planowania Sztabu Naczelnego Wodza. Po kursie specjalnym zrzucony, jako „cichociemny”, do kraju nocą z 13 na 14 III 1943 r. Awansował na pułkownika. Objął szefostwo Oddziału IV (kwatermistrzostwo), a następnie Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK. Kierował rozpracowaniem niemieckiej broni V-1 i V-2. W czasie Powstania Warszawskiego należał do I rzutu KG AK. 2 X 1944 r. z pełnomocnictwa Komendanta Głównego AK podpisał w Ożarowie akt kapitulacji powstania. Trafił do niemieckich oflagów w Langwasser, Colditz i Altenmarkt in Pongau. W niewoli pełnił funkcję oficera do zleceń Naczelnego Wodza gen. Tadeusza Komorowskiego. Uwolniony przez wojska amerykańskie 3 V 1945 r.; 12 maja przybył do Londynu i pozostał na emigracji.
W listopadzie 1945 r. otrzymał przydział do Podkomisji Historycznej AK przy Sztabie Głównym Polskich Sił Zbrojnych. 22 X 1946 r. uczestniczył w zebraniu organizacyjnym Studium Polski Podziemnej; został członkiem jego zarządu; podlegało mu archiwum SPP. Objął stanowisko sekretarza w utworzonym w 1947 r. Instytucie Józefa Piłsudskiego w Londynie. W czerwcu 1949 r. był współzałożycielem Niezależnej Grupy Społecznej; nowej emigracyjnej formacji politycznej. Wszedł w skład Rady Jedności w Londynie. Od 1953 do 1978 r. był dyrektorem Głównej Komisji Skarbu Narodowego; w 1979 r. przez trzy miesiące przewodniczył tej komisji. W latach 1969-1970 przeprowadził cykl wykładów dla słuchaczy Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”. Przez rok - na przełomie lat 1970-1971 - wykładał Studium Nauk Polityczno-Wojskowych przy BKM „Pogoń”. W 1977 r. inicjował prace Obywatelskiego Komitetu Zbiórki pomocy Robotnikom w Polsce. W 1984 r. wszedł w skład Władz Naczelnych działającej na obczyźnie Ligi Niepodległości Polski. Współorganizator Koła AK w Londynie, Koła Cichociemnych oraz londyńskiego Studium Polski Podziemnej; członek Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Opublikował szereg prac historycznych i wspomnieniowych; np. „Emisariusz ”„Antoni”„. Od 1957 r. należał do komitetu redakcyjnego wydawnictwa „Armia Krajowa w dokumentach 1939-1945”.
Zmarł w Londynie 22 V 1984 r.; pochowany na londyńskim cmentarzu Ealing and Old Brentfort Cemetery. Odznaczony m.in.: Orderem Virtuti Militari IV i V kl., Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Komandorskim Krzyżem Orderu Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem AK. W 1927 r. zawarł małżeństwo ze Stanisławą z Gwoździów. Miał syna Jerzego; redaktora „Radia Wolna Europa”.
Grzegorz Ostasz
Ostasz Grzegorz - tekst autorski