M4 General Sherman, czołg średni

• M4 General Sherman : wersja podstawowa, 6784 egzemplarzy.
• M4(105) : uzbrojony w haubicę 105 mm, 800 egzemplarzy.
• M4(105) HVSS : uzbrojony w haubicę 105 mm, zmodernizowane zawieszenie, 841 egzemplarzy.
• M4A1 : odlewany kadłub, 6281 egzemplarzy.
• M4A1(76)W : armata M1A1 76,2 mm, 3396 egzemplarzy.
• M4A1(76)W HVSS : zmodernizowane podwozie.
• M4A2 : 8053 egzemplarze od 1942.
• M4A2(76)W : armata M1A1 lub armata M1A2, 2915 egzemplarze.
• M4A2(76)W HVSS : ostatnia seria M4A2(76)W ze zmodernizowanym podwoziem.
• M4A3 : armata 75 mm i suche komory amunicyjne, 1690 egzemplarzy.
• M4A3(W) : mokre komory amunicyjne, 3071 egzemplarzy.
• M4A3(76)W : armata 76,2 mm, 4542 egzemplarze.
• M4A3(76)W HVSS : zmodernizowane podwozie.
• M4A3(105) : haubica 105 mm, typowe zawieszenie, 500 egzemplarzy.
• M4A3(105) HVSS : zmodernizowane podwozie, 2539 egzemplarzy.
• M4A3E2 : nieoficjalnie Jumbo, czołg szturmowy, 254 egzemplarzy.
• M4A4 : silnik benzynowy, wydłużony kadłub, 7499 egzemplarzy.
• M4A6 : silnik wysokoprężny, 75 egzemplarzy.

Wielka Brytania:

• General Sherman, Sherman
• Sherman I : M4.
• Sherman II : M4A1.
• Sherman IIA : M4A1(76).
• Sherman III : M4A2.
• Sherman IIIA : M4A2(76).
• Sherman V : M4A4.
• Sherman Vc Firefly : armata 76,2 mm (17-funtowa).
• Sherman IB, IBY : M4(105).

Wersje specjalne:

• Sherman DD : Duplex Drive, czołg przystosowany do pokonywania przeszkód wodnych (pływania), 693 egzemplarze do końca 1944.
• Sherman Command, Sherman Control : czołgi dowodzenia.
• Sherman Rear Link : z dodatkową radiostacją.
• Sherman OP : czołg kierowania oginiem artylerii.
• Sherman ARV : pancerny ciągnik ewakuacyjny.
• Sherman Tankdozer : spychacz.
• Sherman Crab II : czołg z łańcuchowym trałem przeciwminowym.
• Sherman Plymuth : czołg z mostem Baileya.
• Sherman Octopus : z mostem koleinowym.
• Sherman Fascine Carrier : układacz faszyny.
• Sherman CIRD, Sherman Certipede : czołg z ładunkami wydłużonymi Bangalore Torpedoes.
• Sherman Kangaroo : transporter opancerzony.

…

M4 General Sherman.
[Polska broń pancerna. Opracowanie Adam Jońca. Warszawa brw. s10:]
M4 General Sherman. Czołg średni. Konstrukcja amerykańska z 1942.
Ciężar 30-32 t, załoga 5, uzbrojenie 1 działo 75 mm lub 76 mm, 2 km 7,62, 1 km 12,7 mm plot., pancerz 25-81 mm, 15-101,6 mm, prędkość 40-50 km/h.
Wozy tego typu były zasadniczym sprzętem jednostek pancernych PSZ w latach 1943-1945. Używane były wersje M4A1 do M4A5,z różnym silnikami - do końca 1944 z armatami 75 mm i, w części wozów 76,5 mm, a od 1944 ulepszone wersje z grubszym pancerzem i armatą 76 mm. Niewielkie ilości Shermanów używane były w Ludowym WP.

[Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa 1975:]
Modele produkowane do 1942-1943:
produkcja w latach 1942-1945, ciężar 31,1-32,2 t, pancerz 13-76 mm, moc silnika 353-450 kM, prędkość 39-46 km/h, zasięg 160-240 km, uzbrojenie: 1 działo 75 mm, 2-4 km 7,62 mm.
Budowany w wersjach M4, M4A1, M1A2, M4A3, M4A4, M4A6 z różnymi silnikami i pancerzem walcowanym oraz odlewanym.
Modele produkowane w 1944-1945:
liczba wyprodukowanych pojazdów 48 071, ciężar 31,8-33 t, załoga 5, pancerz 13-76 mm, moc silnika 353-450 kM, prędkość 39-47 km/h, zasięg 160-240 km, uzbrojenie: 1 działo 76 mm, 2 km 7,62 mm.
Armata o długiej lufie; istniały również serie z haubicą 105 mm.

[Gazety Wojenne. Nr 52. s.1031:]
Sherman M4. Jedna z wielu wersji amerykańskiego czołgu, który sprawdził się w walkach na wszystkich kontynentach.
Załoga 5 osób, ciężar 62 t, napęd - silnik Ford, wymiary - długość 6 m, szerokość 2,6 m, wysokość 2,70 m, prędkość 42 km/godz., uzbrojenie - działo M3 kal. 75 mm, 2 km Browning M1919A4 kal. 30 mm.

M4A1 Sherman.
[Zasieczny Andrzej: Czołgi II wojny światowej. Warszawa 2005. s. 66-70:]
Stany Zjednoczone. Czołg średni M4 General Sherman. Dane takt.-techn. M4A1. Załoga: 5. Masa: 30,372 t. Grubość pancerza: 12,7-76,2 mm. Wymiary: długość 5,84 m, szerokość 2,62 m, wysokość 2,74 m, prześwit 0,43 m. Napęd: 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem silnik Continental R975 C1 o mocy 258 kW (350 KM). Osiągi: prędkość maks. po drogach 38 km/h, maks. zasięg po drogach 128 km, pokonywane przeszkody: brody 1,02 m, pionowe ściany 0,61 m, rowy 2,29 m. Uzbrojenie: armata 75 mm, 1 km kal. 12,7 mm, 2 km kal. 7,62 mm.

M4A2 Sherman.
[Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000 s.34:]
Czołg średni M4A2. Czołg miał w zasadzie tę samą konstrukcje co M3, przeniesiono jedynie główne uzbrojenie z przedniej części kadłuba do wieży. M4 stosunkowo prosty, odznaczający się wysokimi walorami bojowymi stał się podstawowym pojazdem alianckich jednostek pancernych pod koniec II wojny światowej. Do zakończenia produkcji w 1945 amerykańskie fabryki opuściło ponad 40 000 czołgów tego typu. Brytyjczycy masowo użyli Shermanów pod El-Alamejn 1942. Czołgi te miały słabsze uzbrojenie i opancerzenie od nowszych konstrukcji niemieckich - ale o zwycięstwie na froncie zachodnim 1944-1945 zadecydowała znaczna przewaga ilościowa. Do niedawna czołgi te stanowiły wyposażenie niektórych armii południowoamerykańskich.
Kraj produkcji Stany Zjednoczone, załoga 5 ludzi, masa 31 360 kg, wymiary - długość 5,9 m, szerokość 2,6 m, wysokość 2,74 m, zasięg 161 km, opancerzenie 15-76 mm, uzbrojenie działo 75 mm, sprężony km 7,62 mm, km plot. 12,7 mm na wieży, napęd podwójny diesel General Motors 6-71 o mocy 373 kW (500 KM), prędkość maksymalna 46,4 km/h, pokonywanie przeszkód wodnych o głębokości do 0,9 m, zapór o wysokości do 0,61 m, rowów o szerokości do 2,26 m.

[:]
Produkcja w Fisher Tank Arsenal, Pullman Standard Car Co., American Locomotive Co., Baldwin Locomotive Works, Federal Machine and Welder Co., okres produkcji kwiecień 1942- maj 1944, załoga 5 ludzi, ciężar bojowy 31 800 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,62 m, wysokość 2,74 m, uzbrojenie armata M3 75 mm, 2 karabiny maszynowe kalibru .30 MG M1919A4, 1 przeciwlotniczy karabin maszynowy kalibru .50 MG HB M2 (AA), zapas amunicji 97 nabojów do działa, 4750 nabojów kalibru .30, 300 nabojów kalibru .50, silnik GM 6046, zasięg 241 km, prędkość 34 km/h, pancerz: kadłub - przód 51-108 mm (nachylenie 34^o-90^o), boki 38 mm (90^o), tył 38 mm (80^o-90^o), wieża - przód 76 mm (60^o), boki 51 mm (85^o), tył 51 mm (90^o), góra 25 mm.

[Gazety Wojenne. Nr 73. s.1451:]
M4A2 "SHERMAN III". Jedna z wielu wersji amerykańskiego czołgu "Sherman". By stawić czoła pancernym jednostkom niemieckim, wzmocniono jego siłę ogniową oraz grubość pancerza.
Załoga 5 osób, napęd - silnik diesel General Motors o mocy 450-500 KM, wymiary - długość z lufą 7,52 m, długość kadłuba 6,26 m, szerokość 2,68 m, wysokość 3,43 m, szybkość na drodze 47 km/godz., masa 32,28 t, pancerz od 15 do 100 mm, uzbrojenie - działo kal. 75 mm oraz ckm.

M4A3 Sherman.
[Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000 s.34:]
Czołg średni M4A3. Najnowocześniejsza wersja Shermana użyta podczas II wojny światowej. Zmodernizowana wersja M4A2: zmieniony kształt wieży, ulepszone zawieszenie, silniejsze uzbrojenie (armata 76 mm), grubszy pancerz. Koncern Forda w okresie czerwiec 1942 - wrzesień 1943 wyprodukował 1690 czołgów tego typu. Od lutego 1944 czołg produkowano w firmie Grand Blanc, wprowadzając kolejne zmiany: nowy silnik, ulepszona wieżyczka obserwacyjna dowódcy, dodano właz dla ładowniczego, zmodernizowano system ładowania armaty.
Kraj produkcji Stany Zjednoczone, załoga 5 ludzi, masa 32 284 kg, wymiary - długość 7,52 m (z działem), długość kadłuba 6,27 m, szerokość 2,68 m, wysokość 3,43 m, zasięg 161 km, opancerzenie 15-100 mm, uzbrojenie działo 76 mm, sprężony km 7,62 mm, napęd 8 - cylindrowy silnik benzynowy typu Ford GAA o mocy 373 kW (500 KM), prędkość maksymalna 47 km/h, pokonywanie przeszkód wodnych o głębokości do 0,91 m, zapór o wysokości do 0,61 m, rowów o szerokości do 2,26 m.

Sherman DD.
[Gazety Wojenne. Nr 57. s.1131:]
Czołg pływający SHERMAN DD. Zamontowana na kadłubie standardowego czołgu wodoszczelna, brezentowa poduszka, nadmuchana sprężonym powietrzem umożliwiała utrzymanie się pojazdu na powierzchni wody i - dzięki napędowi 2 śrub - rozwinięcie szybkości do 4 węzłów. Powłoka "poduszki" była jednak bardzo wrażliwa - po jej przestrzeleniu lub rozdarcia czołg tonął.
Załoga 5 osób, masa bojowa 34,8 t, napęd - silnik Chrysler A-57 o mocy 430 KM, prędkość maksymalna na drodze 40 km/godz., zasięg na drodze 200 km, zasięg w terenie 80 km, wymiary - długość 7,77 m, szerokość 2,89 m, wysokość 2,84 m, opancerzenie do 76 mm, uzbrojenie - 1 działo kal. 76,2 mm, 1 wkm kal. 12,7 mm, 1 km Browning kal. 7,7 mm.

Sherman Crab.
[Gazety Wojenne. Nr 57. s.1130:]
Czołg trałujący SHERMAN "Crab". Obracający się bęben z łańcuchami, zainstalowany z przodu czołgu, detonował miny. W ciągu 1 godziny czołg oczyszczał ścieżkę o długości 2,5 km i szerokości 3 m.
Załoga 5 osób, masa bojowa 34,8 t, napęd - silnik Chrysler A-57 o mocy 430 KM, prędkość maksymalna na drodze 40 km/godz., zasięg na drodze 200 km, zasięg w terenie 80 km, wymiary - długość 7,77 m, szerokość 2,89 m, wysokość 2,84 m, opancerzenie do 76 mm, uzbrojenie - 1 działo kal. 76,2 mm, 1 wkm kal. 12,7 mm, 1 km Browning kal. 7,7 mm.

[Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000. s. 53:]
Wyposażony w obrotowy bęben (połączony wałem napędowym z silnikiem czołgu) z 43 łańcuchami. Dalsze modyfikacje konstrukcji: dysk do przecinania zasieków, urządzenie do wyrównywania gruntu (rozminowanie wyboistego terenu). Czołg z trałem przeciwminowym Sherman Crab. Kraj produkcji: Wielka Brytania. Załoga: 5. Masa: 31 818 kg. Wymiary - długość: 8,23 m, szerokość: 3,5 m, wysokość: 2,7 m. Zasięg: 62 km. Opancerzenie: 15-76 mm. Uzbrojenie: działo 75 mm, km 7,62 mm. Napęd: 8 cylindrowy silnik benzynowy typu Ford GAA o mocy 373 kW (500 KM). Osiągi: prędkość maks. 46 km/h, pokonywanie przeszkód wodnych o głębokości do 0,9 m, zapór o wys. do 0,6 m, rowów o szer. do 2,26 m.
"Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa 1975.",
"Gazety Wojenne.",
"Polska broń pancerna. Opracowanie Adam Jońca. Warszawa brw.",
"Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000.",
"Ubersichtstafel der wichtigsten Panzerfahrzeuge in Sowjetrusland. Stand: 1.2.1944.",
"Zasieczny Andrzej: Czołgi II wojny światowej. Warszawa 2005.",