Jakowlew Jak-9, samolot myśliwski

Budowany i używany w wielu wersjach: samolot myśliwski przechwytujący, eskortowy, dalekiego zasięgu, do zwalczania czołgów. Łącznie w latach 1942-1945 wyprodukowano 16 759 samolotów wszystkich wersji. Przyjmuje się, że pojawienie się na froncie myśliwców typu Jak-9 doprowadziło do załamania niemieckiego panowania w powietrzu na froncie wschodnim. W opinii niektórych ekspertów był on jednym z najlepszych samolotów myśliwskich podczas II wojny światowej.

POLSKA
Ludowe Wojsko Polskie: Używany w lotnictwie polskim podczas wojny i po jej zakończeniu, do czasu wprowadzenia odrzutowych samolotów myśliwskich (Jakowlew Jak-9P był ostatnim typem samolotu myśliwskiego w lotnictwie polskim z napędem tłokowym, wprowadzonym do służby w 1947 r.). Jednostki wyposażone w samoloty Jakowlew Jak-9:

• 1. pułk lotnictwa myśliwskiego „Warszawa”,
• 2., 3., 9., 10., 11. pułku lotnictwa myśliwskiego,
• dowództwo 3. dywizji lotnictwa myśliwskiego,
• 15. samodzielny zapasowy pułk lotniczy,
• 1. mieszany szkolno-treningowy pułk lotniczy,
• Wojskowa Szkoła Pilotów i Oficerska Szkoła Lotnicza,
• samodzielna eskadra lotnictwa marynarki wojennej,
• specjalny pułk lotniczy.

• Jakowlew Jak-7DI : prototyp, wersja samolotu Jak-7 o wydłużonym zasięgu, produkowany pod nowym oznaczeniem (Jak-9).
• Jakowlew Jak-9 : wersja seryjna, 1942.
• Jakowlew Jak-9B (B - bombardirowszczik) : samolot myśliwski bombardujący, 1943, komora bombowa za kabiną pilota.
• Jakowlew Jak-9D (D - dalnyj) : samolot myśliwski dalekiego zasięgu, 1943.
• Jakowlew Jak-9DD (DD - dalniego diejlstwija) : samolot myśliwski dalekiego zasięgu, przeznaczony do eskortowania, 1944, zasięg zwiększony do 2200 km po zastosowaniu dodatkowych, podwieszanych, odrzucanych w locie zbiorników paliwa.
• Jakowlew Jak-9K : samolot szturmowy przystosowany do atakowania celów morskich, 1943, uzbrojenie: działko 45 mm.
• Jakowlew Jak-9L (L - liogkij) : lekki samolot myśliwski, przechwytujący, prototyp, 1943. Silnik rzędowy M-105PD o mocy 883 kW (1200 KM). Uzbrojenie: 1 karabin maszynowy 12,7 mm, 1 karabin maszynowy 7,62 mm. Zmniejszono ilość zabieranego paliwa.
• Jakowlew Jak-9M (M - modyficirowannyj) : samolot myśliwski, 1943.
• Jakowlew Jak-9MPWO : samolot przystosowany do współdziałania w dzień i w nocy z okrętami i artylerią przeciwlotniczą marynarki wojennej. Wyposażenie: radiopółkompas RPK-10, wielozakresowy namiernik, silne reflektory.
• Jakowlew Jak-9P : samolot myśliwski, przechwytujący, 1945, ostatnia wersja samolotu Jak-9. Produkowany w wielkich seriach.
• Jakowlew Jak-9R : samolot rozpoznania taktycznego, 1943.
• Jakowlew Jak-9T : samolot przystosowany do zwalczania czołgów i niszczenia umocnień, 1943.
• Jakowlew Jak-9U (U - usilennyj) : samolot myśliwski, 1944. Produkowany w wielkich seriach.
• Jakowlew Jak-9UF : samolot rozpoznania fotograficznego, 1943.
• Jakowlew Jak-9W : dwumiejscowy samolot szkolno-bojowy, 1945. Uzbrojenie: 1 karabin maszynowy 12,7 mm lub 1 działko 23 mm.

Jednosilnikowy dolnopłat wolnonośny. Podwozie klasyczne, dwukołowe, wciągane w locie. Kabina zakryta (w samolocie Jak-9P kabina pilota osłonięta z przodu, z góry i z tyłu szybami pancernymi). Konstrukcja mieszana lub całkowicie metalowa (Jak-9U, Jak-9P).

Załoga - 1 osoba.
Wymiary - rozpiętość 9,74 m, długość 8,5 m, powierzchnia nośna 17,15 m².
Masy - masa własna 2350 kg, masa całkowita 3025 kg.
Zespół napędowy - silnik rzędowy WK-105PF, moc 913 kW (1240 KM).
Osiągi - prędkość maksymalna 597 km/h, pułap 10 000 m, zasięg 910 km.
Uzbrojenie - 1 działko 20 mm, 1 karabin maszynowy 12,7 mm, 6 niekierowanych pocisków rakietowych lub 100 kg bomb.
¹⁾

Załoga - 1 osoba.
Masy - masa całkowita 3350 kg.
Osiągi - prędkość maksymalna 562 km/h na wysokości 3750 m, czas wznoszenia 6,8 min na wysokość 5000 m, zasięg 1000 km.
Uzbrojenie - 3 karabiny maszynowe 12,7 mm, 400 kg bomb: 4 bomby po 100 kg lub kasety z małymi bombami przeciwczołgowymi PTAB o masie 2,5 kg każda (w sumie 128 bomb).
²⁾

Załoga - 1 osoba.
Masy - masa własna 2565 kg, masa całkowita 3115 kg.
Paliwo - zbiorniki paliwa w skrzydłach i kadłubie o łącznej pojemności 650 l.
Osiągi - prędkość maksymalna 607 km/h na wysokości 4100 m, czas wznoszenia 6 min na wysokość 5000 m, pułap 10 000 m, zasięg 1 330 kg.
Uzbrojenie - 1 działko 20 mm SzWAK, 1 karabin maszynowym 12,7 mm UBS.
³⁾

Załoga - 1 osoba.
Masy - masa całkowita 3276 kg.
Paliwo - zbiorniki paliwa o łącznej pojemności 880 l.
Osiągi - prędkość maksymalna 584 km/h na wysokości 3900 m, czas wznoszenia 6,5 min na wysokość 5000 m, zasięg 2200 km⁴⁾.
⁵⁾

Załoga - 1 osoba.
Masy - masa własna 2760 kg, masa całkowita 3200 kg.
Osiągi - prędkość maksymalna 580 km/h, pułap 11 000 m, zasięg 830 km.
Uzbrojenie - 1 działko 20 mm SzWAK, 2 karabiny maszynowe 12,7 mm UBS.
⁶⁾

Załoga - 1 osoba.
Wymiary - rozpiętość 9,77 m, długość 8,55 m, wysokość 2,7 m, powierzchnia nośna 17,15 m².
Masy - masa własna 2716 kg, masa całkowita 3395 kg.
Zespół napędowy - silnik rzędowy WK-107A, moc 1178 kW (1600 KM).
Osiągi - prędkość maksymalna 673 km/h, pułap 12 060 m, zasięg 925 km
Uzbrojenie - 1 działko 20 mm, 2 karabiny maszynowe 12,7 mm, 6 niekierowanych pocisków rakietowych lub 200 kg bomb.
⁷⁾

Załoga - 1 osoba.
Osiągi - prędkość maksymalna 550 km/h, pułap 10 600 m, zasięg 830 km.
Uzbrojenie - 1 działko 37 mm, 1 karabin maszynowy 12,7 mm.
⁸⁾

Załoga - 1 osoba.
Wymiary - rozpiętość 9,74 m, długość 8,6 m, wysokość 3,0 m, powierzchnia nośna 17,15 m².
Masy - masa własna 2500 kg, masa całkowita 3098 kg.
Zespół napędowy - silnik rzędowy WK-107A, moc 1178 kW (1600 KM).
Osiągi - prędkość maksymalna 698 km/h na wysokości 5500 m, czas wznoszenia 4,1 min na wysokość 5000 m, pułap 11 900 m, zasięg 870 km.
Uzbrojenie - 1 działko 20 mm SzWAK, 2 karabiny maszynowe 12,7 mm UBS, 4 niekierowane pociski rakietowe.
⁹⁾

• Jakowlew Jak-9P: Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie → , al. Jerozolimskie 3, 00-495 Warszawa [mapa → N52.2320 E021.0261].
• Jakowlew Jak-9P: Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Gdynia [mapa → N54.5155 E018.5479]

• Jakowlew Jak-7, samolot myśliwski

1. Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa 1975. s.293.
2. Encyklopedia lotnictwa wojskowego. Samoloty i śmigłowce wojskowe. Tom 10, litery I-L. Warszawa 1994. s.47-49.
3. Gazety Wojenne. Nr 31. s.611.
4. Przedpełski Andrzej: Lotnictwo Wojska Polskiego 1918-1996. Zarys historii. Warszawa 1997.
5. Szewczyk Witold: Samoloty na których walczyli Polacy. Warszawa 1978.
6. Żmuda Tom - zdjęcia [tomzmudafotogallery.com].

…