PzKpfw IV (SdKfz 161)

Czołg średni.

• PzKpfw IV Ausf. A (SdKfz 161) : 35 egzemplarzy, 1937-1938.
• PzKpfw IV Ausf. B : 42 lub 45 egzemplarzy, 1938.
• PzKpfw IV Ausf. C : 140 egzemplarzy, 1938-1939.
• PzKpfw IV Ausf. D : 229 egzemplarzy, 1939-1941.
• PzKpfw IV Trop : Tropen, wersja tropikalna, 1941.
• PzKpfw IV Ausf. E : 223 egzemplarzy, 1940-1941, produkowana równolegle z wersją D.
• PzKpfw IV Ausf. F : 462 egzemplarze.
• PzKpfw IV Ausf. F1 : krótkolufa armata 75 mm.
• PzKpfw IV Ausf. F2 (SdKfz 161 (F2)) : długolufa armata 75 mm.
• PzKpfw IV Ausf. G (SdKfz 161/1) : 1687 egzemplarzy, 1942-1943.
• PzKpfw IV Ausf. H (SdKfz 162/2) : 3960 egzemplarzy, 1942-1943.
• PzKpfw IV Ausf. J (SdKfz 161/2) : 2392 egzemplarze, 1944-1945.

Działa samobieżne na podwoziu PzKpfw IV:

• 7,5 cm Sturmgeschütz IV (StuG IV) (SdKfz 163) : działo szturmowe.
• Jagdpanzer IV : działo pancerne.
• 7,5 cm Jagdpanzer IV/70 (Panzer IV lang lub Panzerjager IV) (Sdkfz 162/1) : działo pancerne (łowca czołgów).
• 8,8 cm PaK 43/1 auf Gw III/IV Hornisse lub Nashorn (SdKfz 164) : działo pancerne.
• 15 cm Sturmpanzer IV Brummbär (SdKfz 166) : działo samobieżne.

Samobieżne działa przeciwlotnicze:

• 3,7 cm Flak 43 auf Gw IV Möbelwagen : samobieżne działo przeciwlotnicze.
• 2 cm Flakvierlim 36 auf Gw IV Wirbelwind : samobieżne działo przeciwlotnicze.
• Ostwind : samobieżne działo przeciwlotnicze.

…

PzKpfw IV (SdKfz 161).
[Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000. s. 24:]
Czołg średni Panzer IV. Zamówienie na czołg PzKpfw IV, który miał w przyszłości stanowić zasadniczy sprzęt wojsk pancernych Wehrmachtu złożono w 1934 r. Panzer IV produkowany był przez całą wojnę, ostatnia wersja, Ausf J, trafiała na front wiosną 1944 r. Łącznie koncern Krupp zbudował blisko 9000 wozów bojowych tego typu. Na udanym podwoziu montowano coraz silniejsze uzbrojenie i opancerzenie, mimo to PzKpfw IV zachował dobre właściwości trakcyjne i manewrowość. Podwozie Panzer IV posłużyło do budowy różnych typów dział samobieżnych (w tym niszczyciela czołgów Jagdpanzer IV) oraz wozów inżynieryjnych i ratunkowych.
Kraj produkcji - Niemcy, załoga 5, masa 25 000 kg, wymiary - długość 7,02 m, szerokość 3,29 m, wysokość 2,68 m, zasięg 200 km, opancerzenie 50-60 mm, napęd - 12-cylindrowy silnik benzynowy Maybach HL 120 TRM o mocy 224 kW (300 KM), osiągi - prędkość maksymalna 38 km/godz., pokonywanie przeszkód wodnych o głębokości do 1,0 m, zapór o wysokości do 0,6 m, rowów o szerokości do 2,0 m, uzbrojenie wersji Ausf H: działo 75 mm, 2 km MG 34 kalibru 7,92 mm.

PzKpfw IV Ausf A (SdKfz 161).
[...:]
Producent Krupp, Magdebrug, numery fabryczne 80101-80135, okres produkcji początek 1936, produkcja 35 sztuk, załoga 5 osób, masa całkowita 17 300 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,83 m, wysokość 2,68 m, pancerz - czołowy: 15 mm, boczny: 20 mm ?, tylny: 20 mm ?, wieża: 30-10 mm, jednostka napędowa Maybach HL 108 TR, moc silnika: 250 KM, prędkość 30 km/h, zasięg - po drodze 140 km, terenie 90 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm, 2 km MG-34. Typ basztowy wieży dowódcy.

PzKpfw IV Ausf B (SdKfz 161).
[...:]
Numery fabryczne: 80201-80300, okres produkcji: do końca 1938, produkcja: 42 sztuki, załoga 5 osób, masa całkowita 17 700 kg, wymiary - długość 5,87 m, szerokość 2,83 m, wysokość 2,85 m, pancerz - czołowy 25 mm, boczny 20 mm, tylny 20 mm, jednostka napędowa Maybach HL 120 TR, moc silnika: 300 KM, prędkość 35 km/h, zasięg po drodze 140 km, w terenie 90 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm, 2 km MG-34. Zmieniono łamaną płytę czołowej na prostą, zmiana kształtu wieży dowódcy.

PzKpfw IV Ausf C.
[...:]
Producent: Krupp, numery fabryczne: 80301-80500, okres produkcji: wrzesień 1938 - sierpień 1939, produkcja: 140 sztuk, załoga 5 osób, masa całkowita 18 500 kg, wymiary - długość 5,87 m, szerokość 2,83 m, wysokość 2,85 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 35 km/h, zasięg po drodze 140 km, w terenie 90 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm, 2 km MG-34.

PzKpfw IV Ausf D.
[...:]
Numery fabryczne: 85001-80700 i 80701-80748, okres produkcji: wrzesień 1939, produkcja: 229 sztuk, załoga 5 osób, masa całkowita 20 000 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,84 m, wysokość 2,68 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 42 km/h, zasięg po drodze 210 km, w terenie 130 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm, 2 km MG-34. Zmodernizowano zewnętrzne jarzmo działa, montowano dodatkowo do kadłuba płytę pancerną grubości 20 mm.

PzKpfw IV Ausf E.
[...:]
Załoga 5 osób, masa całkowita 21 000 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,84 m, wysokość 2,68 m, pancerz czołowy: 30 mm, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 42 km/h, zasięg po drodze 200 km, w terenie 125 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm,2 km MG-34.

PzKpfw IV Ausf F1.
[...:]
Produkcja: 462 sztuki, załoga 5 osób, masa całkowita 22 300 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 42 km/h, zasięg po drodze 200 km, w terenie 125 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 37 L/24 kalibru 75 mm, 2 km MG-34.

PzKpfw IV Ausf F2 (SdKfz 161 (F2)).
[...:]
Producent: Krupp, Vomag i Nibelungen, załoga 5 osób, masa całkowita 23 600 kg, wymiary - długość 6,63 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 40 km/h, zasięg po drodze 210 km, w terenie 130 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 39 L/42 kalibru 75 mm, 2 km MG-34.

[Gazety Wojenne. Nr 40. s.791:]
PzKpfw IV Ausf F - czołg średni. Wersja Ausf F2 otrzymała nowe działo szybkostrzelne kal. 75 mm, Ulepszenie to zostało wprowadzone z myślą o uzyskaniu utraconej przez Afrika Korps przewagi ogniowej nad aliantami. Nie zdołano jednak wyposażyć wojsk Rommla w wystarczającą ilość tych czołgów.
Załoga 5 osób, masa bojowa 23 600 kg, długość 5,93 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, napęd - silnik Maybach HL-120 o mocy 265 KM, prędkość maksymalna 38 km/godz., pancerz do 60 mm, uzbrojenie - 1 działo KwK L/43 kal. 75 mm, 2 karabiny maszynowe kal. 7,92 mm.

PzKpfw IV Ausf G (SdKfz 161/1).

[...:]
Okres produkcji: maj 1942 - czerwiec 1943, produkcja: 1687 sztuk, załoga 5 osób, masa całkowita 23 500 kg, wymiary - długość 6,63 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 40 km/h, zasięg po drodze 210 km, w terenie 130 km. Zastosowano dodatkowe fartuchy pancerne, montowane na zewnątrz czołgu.

PzKpfw IV Ausf H (SdKfz 162/2).
[...:]
Okres produkcji: do maja 1944, produkcja: 3960 sztuk, załoga 5 osób, masa całkowita 25 999 kg, wymiary - długość 7,015 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, pancerz czołowy: 80 mm, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 38 km/h, zasięg po drodze 210 km, w terenie 130 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 40 L/48 kalibru 75 mm, 2 km MG-34. Konstrukcja: fartuchy ochronne, zmieniony kształt tylnej części kadłuba.

[Zasieczny Andrzej: Czołgi II wojny światowej. Warszawa 2005. s. 36-39:]
Niemcy. Czołg średni PzKpfw. IV. Dane takt.-techn. PzKpfw. IV Ausf. H. Załoga: 5. Masa: 25 t. Wymiary: długość (łącznie z lufą armaty) 7,02 m, długość kadłuba 5,89 m, szerokość 2,39 m, wysokość 2,68 m. Napęd: 12-cylindrowy, chłodzony cieczą silnik benzynowy Maybach HL 120 TRM o mocy 220,5 kW (300 KM). Osiągi: prędkość maks. po drogach 38 km/h, maks. zasięg po drogach 200 km, pokonywane przeszkody: wzniesienia 60°, brody 1,0 m, pionowe ściany 0,6 m, rowy 2,20 m. Uzbrojenie: armata kal. 75 mm, 2 km kal. 7,92 mm.

PzKpfw IV Ausf J (SdKfz 161/2).
[...:]
Okres produkcji: czerwiec 1944 - marzec 1945, numery seryjne: 89001-91392, produkcja: 2392 czołgi, załoga 5 osób, masa całkowita 25 000 kg, wymiary - długość 7,015 m, długość kadłuba: 5,93 m, szerokość 2,88 m, wysokość 2,68 m, prześwit: 0,40 m. jednostka napędowa silnik gaźnikowy, 4-suwowy, widlasty 12-cylindrowy Maybach HL 120 TRM 112, średnica cylindra 105 mm, skok tłoka 115 mm, pojemność 11 867 cm³, stopień sprężania 6,5, moc maksymalna: 220,7 kW (300 KM) przy 3000 obr./min., chłodzony płynem, paliwo: benzyna, pojemność zbiorników paliwa 680 l, zużycie paliwa: 250 l/100 km drogi, 370 l/100 km teren, układ napędowy: wał napędowy, sprzęgło główne, skrzynia przekładniowa ZF-Aphon SSG77, 6 biegów do przodu, 1 do tyłu, mechanizmy zwrotnicze, przekładnie boczne. podwozie - 6 par podwójnych kół nośnych, zblokowane w wózkach po dwa, wózki zawieszone na resorach płaskich, koła napędowe z przodu kadłuba, napinające z tyłu, trzy pary podwójnych kół podtrzymujących górną część gąsienicy, gąsienice metalowe jednosworzniowe jednogrzebieniowe, 99 ogniw w każdej taśmie, szerokość gąsienicy 400 mm, rozstaw środków gąsienic 2450 mm, długość oporowa gąsienicy 3520 mm, instalacja elektryczna - jednoprzewodowa 12 V, urządzenia łączności: radiostacja FuG5, osiągi: moc jednostkowa: 8,8 kW/t (12 KM/t), promień skrętu: 600 cm, prędkość maksymalna: 38 km/h, zasięg po drodze 270 km, w terenie 180 km, nacisk jednostkowy: 0,89 kg/cm² pokonywane przeszkody: wzniesienia 30^o, rowy szerokości 235 cm, brody głębokości 120 cm, ściany wysokości 60 cm uzbrojenie - 1 armata 75 mm Kwk 40, 2 karabiny maszynowe 7,92 mm MG 34 kąt ostrzału w płaszczyźnie pionowej: -8^o +20^o w płaszczyźnie poziomej: 360^o, obrót wieży: ręczny, amunicja: 87 nabojów do działa, 3150 nabojów do km przyrządy celownicze i obserwacyjne: celownik TZFSf/2 dla armaty, KgZF2 dla przedniego km, wieżyczka obserwacyjna dowódcy czołgu, otwory obserwacyjne. pancerz: z płyt walcowanych łączonych spawaniem o grubości: - kadłub przód: 80 mm, boki: 30 mm, tył: 20 mm, dno i góra: 10-12 mm - wieża przód: 50 mm, boki i tył: 30 mm, góra: 18 mm ekrany pancerza na wieży i bokach kadłuba o grubości 5 mm lub siatki druciane. Wiele uproszczeń technologicznych w stosunku do wersji H, zbiornik paliwa powiększony o 189 litrów.

[Magnuski Janusz: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Warszawa 1985:]
PzKpfw IV Ausf. J: jeden tego typu czołg używany w 5 dywizjonie artylerii samobieżnej 6 DP LWP. Nie brał udziału w walkach na froncie, przekazany do 3 szkolnego pułku czołgów.

7,5 cm Sturmgeschütz IV (StuG IV) (SdKfz 163).
[...:]
Załoga 5 osób, masa całkowita 23 000 kg, wymiary - długość 5,93 m, szerokość 2,95 m, wysokość 2,20 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 38 km/h, zasięg po drodze 180 km, w terenie 120 km, uzbrojenie - działo 7,5 cm KwK 40 L/48 kalibru 75 mm.

3,7 cm Flak 43 auf Gw IV Möbelwagen.
[...:]
Załoga 7 osób, masa całkowita 25 000 kg, wymiary - długość 4,61 m, szerokość 2,90 m, wysokość 3,10 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 38 km/h, zasięg po drodze 180 km, w terenie 120 km. Podwozie PzKpfw IV Ausf G.

2 cm Flakvierlim 36 auf Gw IV Wirbelwind.
[...:]
Załoga 5 osób, masa całkowita 22 000 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,90 m, wysokość 2,76 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 38 km/h, zasięg po drodze 180 km, w terenie 120 km, uzbrojenie - 4 sprężone działka 20 mm. Podwozie PzKpfw IV Ausf G.

20 mm Flakvierlig 38.
[Gazety Wojenne. Nr 58. s.1150:]
20 mm FLAKVIERLING 38. Niemieckie poczwórnie sprężone działko przeciwlotnicze zainstalowane na podwoziu czołgu Pz. Kpfw. IV. Służyło również do niszczenia celów naziemnych - słabo opancerzonych wozów bojowych, samochodów itp.
Załoga 6-7 osób, ciężar z podwoziem 22 t, uzbrojenie - 1 poczwórny 20 mm Flakvierling 38, 1 km MG 34.

Ostwind.
[...:]
Załoga 5 osób, masa całkowita 25 000 kg, wymiary - długość 5,92 m, szerokość 2,90 m, wysokość 2,76 m, jednostka napędowa Maybach HL 120 TRM, prędkość 38 km/h, zasięg po drodze 180 km, w terenie 120 km.

Opis nadesłał/uzupełnił: Dariusz Półchłopek.

"Gazety Wojenne.",
"Jędrzejewski Dariusz, Lalak Zbigniew: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa.",
"Magnuski Janusz: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Warszawa 1985.",
"Trewhitt Philip: Opancerzone wozy bojowe. Warszawa 2000.",
"Zasieczny Andrzej: Czołgi II wojny światowej. Warszawa 2005.",